Fundamental Rights in Sri Lanka

The fundamental rights declared and recognized by the Constitution of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka, “shall be respected, secured and advanced by all the organs of government, and shall not be abridged, restricted or denied save in the manner and to the extent provided by the Constitution”. (Article 4(d))

These rights are set out in Chapter III of the Constitution where sections 10,11,12,13 and 14 states the fundamental rights and sections 15,16 and 17 states the restriction of fundamental rights stated previously. In a concise form, these fundamental rights include the freedom of thought, conscience, and religion, freedom from torture or cruel, inhuman or degrading treatment, right to equality before the law and the equal protection of the law, right to non-discrimination on grounds of race, religion, language, caste, sex, political opinion or place of birth, right not to be arrested except according to the procedure established by law, and to be informed of the reason for the arrest, right not to be kept in custody without a judicial order for longer than the period prescribed by law, right of a person charged with an offense to be heard in person or through an Attorney-at-Law at a fair trial by a competent court and the list goes on.

In essence, every entity or person executing a public duty ranging from a Police officer to a Minister must recognize these rights and a violation is actionable in Law.

Also, it is vital to observe that the constitution of Sri Lanka makes a distinction between ‘persons’ and ‘citizens’ based on citizenship (and legal personality) of an individual, granting a ‘citizen’ more fundamental rights than it does to any ‘person’ who is not having the legal recognition as such.

Also, the International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR) Act, No. 56 of 2007 is an important piece of legislation which grants further rights to any person in Sri Lanka and is a result of Sri Lanka acknowledging the international call for increased recognition of rights of people by nations.
Also, when looking at the possible actions available for a citizen in a case of violation of a fundamental right, denial of any of the above rights by any executive or administrative action of any state party (police officer, minister, government official, state enterprise, etc.) can be challenged by way of a Fundamental Rights petition to the Supreme Court within one month of the infringement of the right. The one-month rule is only relaxed in cases where a petitioner is prevented from accessing the court due to unavoidable reasons beyond his control such as severe illness or detention. The court has the power to grant such relief or make such directions as it may deem just and equitable ‒ which is a far-reaching power.

Last but not least, in a time frame where human rights play a prominent role in sociopolitical discourse the world over, knowing one’s fundamental rights is of immense pragmatic importance, So let’s do our part as better informed citizens.

*********

මිනිසෙකු වශයෙන් මේ ලෝකයට පැමිණෙන ඔබට මට නිතැතින්ම උරුම වන අයිතීන් රාශියක් පවතී. එකී අයිතීන් මානව අයිතිවාසිකම් යනුවෙන් දක්වන අතර, ඒ අතරින් වඩාත් සුවිශේෂී වූ අයිතීන් සමූහයක් උත්තරීතර වූ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව තුල අන්තර්ගත කොට ඇත.
මනුෂ්‍යයෙකු වශයෙන් මෙන්ම ශ්‍රී ලංකා ජනරජය තුල පුරවැසියෙකු වශයෙන් ඔබට හිමි මූලික අයිතිවාසිකම් පිලිබඳ ව ඔබ දැනුවත් ද? එමෙන්ම ඔබ සතු එම අයිතීන් උල්ලංඝනය වුවහොත් ඔබට ගත හැකි ක්‍රියාමාර්ග මෙම ලිපිය තුලින් ඔබ වෙත ගෙන ඒමට බලාපොරොත්තු වේ.
ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජන රජයේ දැනට ක්‍රියාත්මක වන 1978 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව තුල තුන් වන පරිච්ඡේදය ‍යටතේ 10, 11, 12, 13 සහ 14 වන ව්‍යවස්ථා තුලින් මෙකී මූලික අයිතිවාසිකම් හදුන්වා දෙමින් තහවුරු කොට ඇත. ඒ අනුව සිතීමට ඇති අයිතිය, ඕනෑම ආගමික හෝ දාර්ශනික මතයක් දැරීමට ඇති අයිතිය, සමානාත්මතාව ලබා ගැනීමට ඇති අයිතිය, වධ හිංසා වලින් තොර ව ජීවිතය ගෙවීමට ඇති අයිතිය, අත්තනෝමතික ලෙස සිර ගත නොකිරීම ට හා දඩුවම් පැනවීමෙන් තොර වීමට ඇති අයිතිය, නිදහසේ කතා කිරීමට, සංගමයේ යෙදීමට ඇති අයිතිය වශයෙන් මූලික වූ අයිතීන් කිහිපයක් මේ අතරට එක් වේ.
නමුත් මෙහි ඇති ගැටලුව නම් ජීවත් වීමට ඇති අයිතිය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව තුල අන්තර්ගත නොකර හැරීමයි. කෙසේ වෙතත් අනෙකුත් මූලික අයිතිවාසිකම් තුලින් ජීවත් වීමට ඇති අයිතිය තහවුරු කර ඇති බව එකී හිඩැස සාධරණීකරණය කිරීමට ගෙන එන තර්කයයි.

මෙහිදී මූලික අයිතිවාසිකම් කඩ වීමක දී ගත හැකි ක්‍රියාමාර්ග ද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව තුල සංක්ෂිප්ත කොට ඇත.
එනම් 126 වන ව්‍යවස්ථාව තුල යම් පුද්ගලයෙකුගේ මූලික අයිතීන් කඩ වීමක් යම් විධායක හෝ පරිපාලන යන්ත්‍රණයක් තුලින් සිදු වුවහොත් ජන රජයේ ඉහලම උත්තරීතර වූ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය මගින් දින තිහක් තුල ක්‍රියාත්මක වී ඒ සදහා අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට කටයුතු කරයි.

කෙසේ වෙතත් මෙකී මූලික අයිතීන් සම්බන්ධයෙන් සීමාවන් ද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව තුලම දක්වනු ලැබීම සුවිශේෂී කරුණක් වේ. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 15 වන ව්‍යවස්ථාව තුල අන්තර්ගත වන අන්දමට ජාතික ආරක්ෂාව, ජාතික සාමය මෙන්ම වාර්ගික සහයෝගිකත්වය හා ජාතික ආර්ථිකය ට යම් හානියක් නොවන අන්දමට එකී මායිම් වලට රාමු කොට මෙකී මූලික අයිතීන් ක්‍රියාත්මක වන බවයි. එනම් ඉහත දැක්වූ කාරණාවන්ට යටත් නොවන ලෙස කිසිදු පුරවැසියෙකු හට තම මූලික අයිතිවාසිකම් වල වරප්‍රසාද ලබා ගැනීමට නොහැකි වේ. මෙහිදි ප්‍රශ්නාර්ථයක් මතු වන්නේ විධායකය හට 1978 ව්‍යවස්ථාව මගින් ලබා දී ඇති අප්‍රමාණ වූ බලය යොදා ගනිමින් ජාතික ආරක්ෂාව නම් වූ කාර්යය පදනම් කරගනිමින් පුද්ගලයකුගේ මූලික අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කිරීමට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මගින් නිදහස ලබා දී ඇත්ද යන්නයි. ඒ අනුව මූලික අයිතිවාසිකම් කඩ වීමකදී ගත යුතු ක්‍රියාමාර්ග මෙන්ම ඒ සදහා පැන්විය යුතු ක්‍රියාමාර්ග ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව තුල දක්වා තිබීමේ ප්‍රමාණවත් භාවය පිලිබඳ ව ද මෙහිදී ප්‍රශ්න කල හැක. විශේෂයෙන් ම වසර තිහක් පුරා ශ්‍රී ලංකාව තුල පැවති සිවිල් යුද්ධය නිසා සිවිල් ජනතාවගේ මූලික අයිතිවාසිකම් ආගම් ජාති භේද වලින් තොරව කඩ වීමකට ලක් වීම ඛේදනීය නොවැලැක්විය නොහැකි පිලිගත යුතු සත්‍යයකි. මෙහිදී ඔබට නිදහසේ ජීවිතය ගෙවීමට ඇති අයිතිය මෙන්ම මත දැරීමට ඇති අයිතිය අනෙකාගෙ මූලික අයිතීන් උල්ලංඝනය නොවන මායිමෙන් ක්‍රියාත්මක කර පවත්වා ගැනීම පුරවැසියන් වශයෙන් අප කොයි කාගෙත් යුතුකමක් මෙන්ම වගකීමක් වේ. පුද්ගලයන් තමන්ගේ අයිතීන් රැක ගැනීමට අනෙකාගෙ අයිතීන් උල්ලංඝනය කිරීම කිසිවිටෙකත් සර්ව සාධාරණ නොවේ. ජාති ආගම් භේද වලින් තොරව සුළු ජාතීන් හට ද මෙකී මූලික අයිතිවාසිකම් වල වරප්‍රසාද ලැබීමට ඉඩ හසර විවෘත කල යුතුය. බොහෝ විට සාමාන්‍ය ජනතාව තම මූලික අයිතිවාසිකම් හරි හැටි ග්‍රහණය නොකර ගැනීම හා නිසි අවබෝධයක් නොමැති වීම නිසා ඒවා උල්ලංඝනය වුවත් කිසිදු ක්‍රියාමාර්ගයක් නොගෙන සිටීම තුන් වන ලෝකයේ රටක් ලෙස අප මුහුණ දෙන ඛේදනීය තත්ත්වයකි. තව දුරටත් තම අයිතිවාසිකම් පිලිබඳ දැනුවත් කිරීම බලධාරීන් ගේ ද වගකීමකි. ඔබේ අයිතීන් දැන ගන්න! ඔබේ අයිතීන් උල්ලංඝනය කිරීමට ඉඩ නොදෙන්න. නිදහස් නිවහල් පුරවැසියෙකු ලෙස ඔබේ මාතෘ භූමිය තුල ඔබට හිමි වරප්‍රසාද ‍ලබා ගන්න!

**********

அடிப்படை உரிமைகள்

உலகளாவிய ரீதியில் அனைத்துலக மனித உரிமைகள் பிரகடனம் (UDHR) , குடியியல் மற்றும் அரசியல் உரிமைகள் தொடர்பான சர்வதேச உடன்படிக்கை (ICCPR) போன்ற சர்வதேச பிரகடனங்கள் மூலம் மனித உரிமைகள் ஏற்று அங்கீகரிக்கப்பட்டவைகளாக இருப்பினும், ஒரு நாட்டின் அரசியலமைப்பினால் ஏற்று அங்கீகரிக்கப்பட்ட உரிமைகளே , அந் நாட்டின் அடிப்படை உரிமைகளாக ஏற்றுக்கொள்ளப்படுகின்றன.
அந்தவகையில், இலங்கையில் 1978ம் ஆண்டின் இலங்கை சனநாயக சோசலிசக் குடியரசின் அரசியலமைப்பின் பாயிரத்தில்,
“……எல்லா மக்களுக்கும் சுதந்திரம், நீதி, அடிப்படை மனித உரிமைகள் ஆகியவற்றையும் நீதித்துறை சுதந்திரத்தையும் இலங்கை மக்களின் வருங்கால சந்ததியினரதும்,நீதியானதும் சுதந்திரமானதுமான சமூகம் ஒன்றை ஏற்படுத்தி பேணிக்காக்கவென….” என்பதன் மூலமும்.
உறுப்புரை 4 (ஈ)னூடாக, “அரசியலமைப்பினால் வெளிப்படுத்தப்பட்டு ஏற்றுக்கொள்ளப்படுகின்ற அடிப்படை உரிமைகள் அரசின் ஒவ்வொரு அங்கங்களினாலும் பாதுகாக்கப்பட வேண்டும்” என்பதன் மூலமும், அடிப்படை உரிமைகள் பாதுகாக்கப்படுவதில் அரசின் பங்களிப்பின் முக்கியத்துவம் வெளிப்படுகின்றது.

இதன்படி,இலங்கை பிரசைகளிற்கான அடிப்படை உரிமைகள் தொடர்பான ஏற்பாடுகள் 3 ம் அத்தியாயத்தில் உள்வாங்கப்பட்டுள்ளன.10 தொடக்கம் 14 வரையிலான உறுப்புரைகள் இலங்கை பிரஜைகளிற்கான அடிப்படை உரிமைகள் தொடர்பான விடயங்களை விரிவாக ஏற்பாடு செய்வதுடன், உறுப்புரை 15 அவை தொடர்பான மட்டுப்பாடுகளையும், உறுப்புரை 17 அடிப்படை உரிமைக வழக்குகள் ஆற்றுப்படுத்தப்பட வேண்டிய விதம் தொடர்பிலும் ஏற்பாடு செய்கின்றது.
அவ் அடிப்படை உரிமைகள் தொடர்பான ஏற்பாடுகளாவன, சிந்தனை செய்வதற்கான சுதந்திரம்,மனசாட்சி மற்றும் மதத்தை பின்பற்றும் சுதந்திரம் ,சித்திரவதை மற்றும் மனிதாபிமானமற்ற நடத்தைக்குட்படுத்தப்படாமைக்கான சுதந்திரம், சட்டத்தின் முன் அனைவரும் சமமாக நடத்தப்படுதல் மற்றும் பாதுகாக்கப்படுதல்,பால்,இனம்,மொழி,சாதி, மதம் ,அரசியல் கொள்கை மற்றும் பிறப்பிடம் என்பனவற்றுக்காக பாரபட்சப்படுத்தப்படாதிருத்தல்,சட்டத்தால் தாபிக்கப்பட்ட நடபடிமுறைகளுக்கிணங்கவன்றியும், காரணம் குறிப்பிடப்படாமலும் கைது செய்யப்படாமைக்கான சுதந்திரம், தகுதிவாய்ந்த நீதிமன்ற கட்டளையின்றியும் சட்டத்தால் குறித்தொதுக்கப்பட்ட கால எல்லையை கடந்தும் நபரொருவர் தடுத்துவைக்கப் படாமைக்கான உரிமை,குற்றஞ்சாட்டப்பட்ட நபரொருவர் தகுதிவாய்ந்த நீதிமன்றின் முன்னிலையில் தாமாக அல்லது தமது சட்டத்தரணி ஊடாக உரைப்பதற்கான உரிமை என்றவாறு உறுப்புரை 14 வரை பட்டியல் நீண்டுகொண்டே செல்கின்றது.அத்துடன், 19ம் சீர்திருத்தம் மூலம் 14 (அ)”தகவல்களை அணுகுவதற்கான உரிமை ” என்ற புதிய உறுப்புரையும் உட்புகுத்தப்பட்டுள்ளது.மேலும்,அரசியலமைப்பின் இவ் ஏற்பாடுகளின் படி ,குடி மக்களிற்கான(Citizens) உரிமைகளை விட நபர்களிற்கான (Persons)வழங்கப்படும் உரிமைகள் சற்று மட்டுப்படுத்தப்பட்டதாகவே உள்ளது.
அரசியலமைப்பின் உறுப்புரை 126 ,அடிப்படை உரிமை மீறல் வழக்கினை யாருக்கெதிராக எந்நீதிமன்றத்தில் மனுச்செய்ய வேண்டும் என்பது பற்றிக் குறிப்பிடுகின்றது.

அதன்படி, ஆட்சித்துறையினர் அல்லது நிர்வாகத்துறையினரால்(பொலிஸ் அதிகாரி, அமைச்சர், அரசு அதிகாரி ,அரசு நிறுவனம், எந்தவொரு நிர்வாக அல்லது ஆட்சித்துறை நடவடிக்கைகளினாலும் மேற்கண்ட உரிமைகள் மறுக்கப்படுவது)ஏதேனும் அடிப்படை உரிமை மீறப்பட்டால் அல்லது மீறப்படவுள்ளதெனின்,அது தொடர்பான வழக்கினை விசாரிக்க நியாயாதிக்கம் உயர்நீதிமன்றத்திற்கு வழங்கப்பட்டுள்ளது .
இதன்படி பாதிக்கப்பட்டவர் உரிமை மீறல் இடம்பெற்று 1 மாதத்திற்குள் உயர்நீதிமன்றத்திற்கு மனுச்செய்ய வேண்டும். ஆனால்,நீதிமன்ற தீர்ப்புக்கள் மூலமாக, கடுமையான நோய் அல்லது தடுப்புக்காவலில் வைக்கப்பட்டிருந்தமை போன்ற காரணங்களுக்காக நீதிமன்றத்தை அணுக முடியாத சூழ்நிலையின் போது ,இவ் 1 மாதகால விதியானது தளர்த்தப்பட்டது. அவ்வாறு நீதியானதும் ஒப்புரவானதுமான தீர்ப்பினை வழங்கும் தற்றுணிபினை அரசியலமைப்பின் உறுப்புரை 126 (4) அளித்துள்ளது.
ஆகவே, ஒரு நாட்டு மக்களின் தார்மீக மற்றும் ஒழுக்கவியல் வாழ்வினை மேம்படுத்தவும்,எமது எல்லாவிதமான அபிவிருத்திக்கும் இவ் அடிப்படை உரிமைகளின் முக்கியத்துவம் இன்றியமையாததுடன்.நாட்டின் ஒரு பிரஜை என்ற வகையில் எமது அடிப்படை உரிமைகளை நிலைநாட்டுவதற்கு அவை தொடர்பில் நாம் அறிந்திருப்பதும் அத்தியாவசியமாகும். எனவே, நாட்டின் சட்டம் தொடர்பில் அறிந்த சிறந்த பிரஜைகளாக இருப்பது எம் கடமை.

• Written in English by Hirudinie Wickramanayake
• Written in Sinhala by Masha Prabhashveri Serasinghe
• Written in Tamil by Shaaieswary Pathmaseelan